Parels vinden

Parels vinden

Begin januari voer ik een gesprek met Huub Janssen. Hij is docent geschiedenis in de bovenbouw van het Porta Mosana in Maastricht. Hij slaagt er al jarenlang in met zijn leerlingen goede resultaten te boeken. Onvoldoenden komen bij zijn examenresultaten sporadisch voor. Ook is hij op het Porta verschillende schooljaren achter elkaar docent van het jaar. Ik ben benieuwd hoe hij dat voor elkaar krijgt. Wat volgt is een indringend gesprek over leerlingen zien, in jezelf en in hen investeren ook als het lastig is en een voortdurend besef dat leerlingen willen weten waarom ze iets moeten leren.

Kinderen leven in een wereld die veel gecompliceerder is dan die vroeger was zegt Huub. Waar wij vroeger een redelijk overzichtelijke wereld voor ons zagen is dat nu heel anders. Dat heeft niet alleen te maken met sociale media en alles wat daar omheen plaatsvindt maar ook met een gevoel van onveiligheid. Als docent heb je de taak om vanuit je vak maar ook vanuit je mens zijn, als volwassene aan je leerlingen de vraag te stellen: zie je wat er gebeurt, zie je wat dat met je doet? Docent zijn is niet gemakkelijk, het is een ingewikkeld beroep. Het gaat erom dat je je als docent voortdurend afvraagt: wat kan ik doen om die jonge mensen te helpen een stapje verder te komen en een stukje gelukkiger te worden.

En dat lukt lang niet altijd meteen. Leerlingen doen natuurlijk niet altijd wat je wilt. Ze zijn jong, ze voelen weerstand en er komen allerlei prikkels op ze af. Dan is het logisch dat ze niet altijd openstaan voor wat jij ze vertelt. En juist dan wordt het spannend. Dan is de verleiding groot om te zeggen dat de leerling lastig is, dan loop je het risico dat je je voor hem afsluit. Als Huub merkt dat het in de les niet loopt met een leerling zoals hij graag zou zien, gaat hij met die leerling in gesprek. Hij probeert contact te maken en te kijken wat er speelt. Daarbij is hij niet bang zichzelf kwetsbaar op te stellen. De grootste valkuil is dat je je als docent verheft boven je leerlingen: ik weet hoe het moet, ik heb alle kennis, ik heb een academische opleiding dus moet jij naar mij luisteren.

Huub investeert in leerlingen en dat is hard werken zegt hij. Natuurlijk vinden leerlingen geschiedenis niet altijd leuk. Natuurlijk hebben ze er niet altijd zin in. Maar ik moet ervoor zorgen dat ze het leuk gaan vinden. Dat is mijn passie. Ik streef ernaar dat een leerling aan het eind van een les met een glimlach het lokaal verlaat.

Leerlingen hunkeren ernaar om gezien te worden. In de wereld van mobiele telefoons en sociale media is echt gezien worden steeds lastiger zegt hij. Daarom is investeren in echt contact zo belangrijk. De relatie is de basis. En natuurlijk: iedereen wil dat het goed gaat met leerlingen, dat ze gelukkig zijn en goede resultaten halen. Maar wat doe je nou als dat niet lukt ondanks je inspanningen? Dan ga ik tijdens een tussenuur even zitten met zo’n leerling. Dan stel ik de vraag waardoor het komt dat het niet gaat. Het antwoord is dan heel vaak: ik weet niet hoe ik het aan moet pakken. Ik doe maar wat en als de resultaten slecht zijn, weet ik het helemaal niet meer. Ik ga dan met die leerling op zoek naar een aanpak die voor hem werkt. Ik neem daar rustig de tijd voor. En heel vaak krijg ik de leerling weer op het juiste spoor. Hij merkt dat het beter gaat. Mijn investering kost wat tijd maar werpt ook vruchten af. En dat is smeerolie voor de relatie. Daardoor wordt de sfeer in de klas beter, leerlingen gaan het vak leuk vinden, ze boeken resultaat en voelen zich daar goed bij.

Porta Mosana is een bloeiende school maar dat was niet altijd zo vertelt Huub. De school heeft zware tijden gekend en de ommekeer kwam met een rector die zowel leerlingen als medewerkers centraal stelde.  Hij zag in hoe belangrijk het was om te investeren in leerlingen en ook wat dat vraagt van medewerkers. Hij bood hun de gelegenheid daar waar dat nodig is aan zichzelf te werken met behulp van scholing. Hij ging in gesprek met medewerkers om helder te krijgen wanneer ze goed functioneerden en welke knelpunten ze tegenkwamen.

Wat de rector met zijn medewerkers deed is het spiegelbeeld van wat Huub met leerlingen doet: hij bood ruimte om te ontwikkelen. Hij gaf daarbij ook aan dat dit niet vrijblijvend was. Hij vroeg van docenten waar nodig ook een stuk persoonlijke ontwikkeling. Scholing en ontwikkeling kregen een belangrijke plaats binnen de organisatie. Het leidde ertoe dat de school weer tot bloei kwam en dat de school een zeer goede naam heeft in Maastricht en omgeving.

Een goede docent moet ook in zijn persoonlijkheid blijven investeren, zegt Huub. Ik ben ook niet perfect. Ook ik heb natuurlijk mijn minder sterke punten. Maar ik weet waar ik aan moet werken en ben daar ook toe bereid.  Hij noemt de coronatijd als voorbeeld. Die heeft grote gevolgen voor leerlingen gehad. Het is belangrijk daar aandacht aan te besteden. Het feit dat dit ook voor docenten een lastige tijd was doet volgens hem niet ter zake. Wij zijn de professionals zegt hij. Wij hebben de plicht ervoor te zorgen dat we er voor de leerlingen zijn. Voortdurend tegen elkaar zeggen hoe zwaar het beroep is, komt de leerling niet ten goede. Als je het lastig hebt, ga dan met de juiste persoon in gesprek. Zorg ervoor dat je je probleem oplost. Laat leerlingen niet de dupe worden van jouw moeilijkheden.

Huub heeft op zijn school naast zijn leraarschap ook andere taken vervuld. Zo was hij een aantal jaren voorzitter van de MR. Dat heeft hij met plezier gedaan, zegt hij. Maar de basis van zijn beroep is altijd de omgang met leerlingen geweest. Daarmee bezig zijn, hun ontwikkeling begeleiden, dat heeft hem gaande gehouden. Toen zijn rector hem vroeg hoe hij zijn laatste jaar voor zijn pensioen zo prettig mogelijk wilde invullen, was zijn antwoord: laat mij met leerlingen bezig zijn. Parels vind je overal. Daar haal ik de meeste voldoening uit.

.